อะไรเอ่ย “ฤดูหนาวเป็นหนอน ฤดูร้อนเป็นหญ้า?” คำตอบก็คือ “ถั่งเช่า” นั่นเองครับ ซึ่งเมื่อพูดถึงถั่งเช่า หลายๆ คนอาจนึกถึงสมุนไพรจีนที่มีราคาแพงหูฉี่ชนิดที่คนบ้านๆ ทั่วไปอาจจะหามารับประทานกันแทบไม่ได้ แล้วก็เป็นอย่างที่ทุกคนเข้าใจกันนั่นแหละครับ เพราะถั่งเช่า คือ สมุนไพรจีนที่มีราคาแพงและหายาก จนได้รับการกล่าวขวัญและยกย่องให้เป็น 1 ในยาอายุวัฒนะสำหรับบำรุงร่างกายของเหล่าขุนนางและฮ่องเต้มานานนับพันปี ซึ่งวันนี้ Dr.MDX จะขอนำเรื่องราวดีๆ ของเจ้าสมุนไพรจีนที่มีชื่อว่า “ถั่งเช่า” มาฝากกันครับ
ถั่งเช่า เป็นยาบำรุงร่างกายชั้นยอดที่ได้จากการผสมผสานกันระหว่างตัวหนอนและเห็ด ซึ่งคำว่า ถั่งเช่า นั้นแปลเป็นไทยได้ว่า “ฤดูหนาวเป็นหนอน ฤดูร้อนเป็นหญ้า” และที่เรียกว่า “หญ้าหนอน” ก็เป็นเพราะว่า เจ้ายาสมุนไพรชนิดนี้เป็นสิ่งมีชีวิตไฮบริด ที่เป็นได้ทั้งสัตว์และพืชในตัวของมันเอง ประกอบด้วย 2 ส่วนด้วยกัน คือ ส่วนที่เป็นตัวหนอนของผีเสื้อชนิดหนึ่ง ที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Hepialus armoricanus Oberthiir ที่ฝังตัวจำศีลอยู่ในช่วงต้นฤดูหนาว ซึ่งในตัวหนอนนั้นจะมีสปอร์เห็ดชนิดหนึ่งที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Cordyceps sinensis (Berk.) Saec. เจริญเติบโตเป็นเส้นใยอยู่ โดยอาศัยการดูดกินสารอาหารและแร่ธาตุจากตัวอ่อนของหนอน ทำให้ตัวหนอนจะค่อยๆ ตายไปในที่สุด พอถึงฤดูใบไม้ผลิที่ส่วนหัวของหนอนนั้นจะงอกออกมาเป็นต้นเห็ดที่มีลักษณะคล้ายหญ้าที่งอกต้นหนึ่ง รูปลักษณะภายนอกจะคล้ายๆ ไม้กระบอก ส่วนตัวหนอนจะคงอยู่ในลักษณะของหนอนตายซากอยู่เช่นนั้น ซึ่งถั่งเช่าที่ใช้ทำเป็นยาก็คือ ตัวหนอนและเห็ดที่แห้งแล้ว และเนื่องจากสมุนไพรชนิดนี้ในฤดูหนาวเหมือนหนอน แต่ฤดูร้อนกลับงอกคล้ายกับเป็นต้นหญ้า นั่นจึงเป็นที่มาของคำว่า “หญ้าหนอน” นั่นเอง
ถั่งเช่า ส่วนมากจะเพาะในบริเวณภาคใต้ของมณฑลชิงไห่ เขตซางโตวในธิเบต นอกจากนี้ยังมีการเพาะถั่งเช่าในมณฑลเสฉวน ยูนนาน กุ้ยโจว ซึ่งถั่งเช่านี้จะถูกเก็บในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ เมื่อขุดตัวหนอนขึ้นจากดินแล้วก็จะทำความสะอาดด้วยการล้างน้ำให้สะอาดและตากแห้งก็สามารถนำมาใช้เป็นยาได้ ส่วนวิธีการเก็บรักษานั้นควรเก็บไว้ในที่แห้ง ต้องระมัดระวังอย่าให้ชื้น โดยถั่งเช่ามีฤทธิ์ทางยาซึ่งประกอบไปด้วยสารสำคัญหลายชนิด เช่น คอร์ดีเซพิน กรดคอร์ดีเซพิก คอร์ดีเซพิกโพลีแซกคาไรด์ โปรตีน กรดอะมิโนชนิดต่างๆ วิตามินบี และแร่ธาตุอีกหลายชนิด
ถั่งเช่า มีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง กลิ่นหอม ใช้เป็นยาบำรุงที่ฤทธิ์ไม่ร้อน (ยาบำรุงส่วนใหญ่ฤทธิ์ค่อนข้างร้อน) มีสรรพคุณช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน แก้อาการอ่อนเพลีย ไอเรื้อรัง ละลายเสมหะ หอบหืด ช่วยให้เซลล์ตับ ม้าม และช่องท้องมีสมรรถนะที่ดีขึ้น เสริมสร้างฮอร์โมนของผู้ชาย รักษาอาการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ อวัยวะเพศไม่แข็งตัว หลั่งเอง (ฝันเปียกบ่อยๆ) ทั้งยังทำให้ผิวหนังชั้นนอกของต่อมหมวกไตทำงานได้แข็งแรงยิ่งขึ้น ขยายหลอดเลือด เพิ่มการไหลเวียนของเลือด ทำให้ซลล์เจริญเติบโต ลดความดันโลหิตสูง และสามารถใช้เป็นยาบำรุงสำหรับผู้ป่วยหลังจากพักฟื้นไข้ได้ เป็นต้น โดยทั่วไปต้มกับน้ำเพื่อรับประทานสำหรับผู้มีอาการร้อนคอแห้ง ซึ่งปริมาณในการใช้แต่ละครั้งประมาณ 3 – 9 กรัม นอกจากนี้สารสกัดที่ได้จากถั่งเช่านั้นจะเป็นสารที่ตกผลึกมีสีเหลืองอ่อน ซึ่งทดลองในหลอดทดลองแล้วพบว่า สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียได้หลายชนิด
นับเป็นเรื่องน่าอัศจรรย์ใจที่วงจรของหนอนชนิดนี้ ได้กลายมาเป็นต้นกำเนิดของสมุนไพรที่มีคุณประโยชน์มากมายหลายประการ ซึ่งการจะนำมารับประทานได้นั้น ก็อาจมีทั้งที่รับประทานแบบสดๆ นำมาต้ม ตุ๋น หรือการบดเป็นผง โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ในปัจจุบันนี้ มีการนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาใช้ในการสกัดสารอาหารที่สำคัญจากถั่งเช่าแล้วบรรจุลงในแคปซูล หรือการนำไปผสมในอาหารและเครื่องดื่ม เพื่อช่วยให้ผู้บริโภคสามารถรับประทานถั่งเช่าได้ง่ายยิ่งขึ้น เป็นการเพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้บริโภคที่ใส่ใจในสุขภาพมากขึ้นนั่นเองครับ
ข้อมูลอ้างอิง